خاستگاه و شکل گیری نقاشیخط امروزی را از دو جنبه می توان بررسی کرد روند تحولات در نقاشی معاصر ایران و همچنین روند تحولات در هنر خوشنویسی.
در هر دو بخش در روند خلاقیت های نواورانه ،هنر مندان به چنان ابداعاتی دست یافتند که می توان ان را مجموعه ای از سنت شکنی ها نام نهاد .شاید بتوان گفت مهم ترین سنت شکنی ها در رابطه ی فرم و محتوا صورت گرفت .در دنیای سنتی خط وظیفه ای داشت که مفهوم را به اسانترین سهل ترین سریعترین وخواناترین وجهی بیان نماید .تا در نگاه اول فرم و محتوا و شکل ومفهوم یک جا به بیننده و خواننده القا شود .اما اینک وظیفه مهم خط زیبایی و تبلیغ است . لذا هنرمندان در حالی که بدیع بودن و شگفتی را به همراه زیبایی از اهداف مهم بصری تعیین نمودند با سه اقدام مهم در عرصه نواوری ،یعنی تغییر شکل در حروف ،اغراق در درحروف و ساده سازی ان تحولاتی در حروف ایجاد نمودند تا بتوانند زیبایی و قدرت ارائہ وروح تبلیغ گرای انرا بالا ببرند .
خوشنویسی ایرانی با از دست رفتن مصرف اصلی ان یعنی کتابت از قرن سیزدهم هجری شکلی دیگر یافت .جنبه های خلاقه و روش های شخصی و شیوه گرایانه ان نمود بیشتری پیداکرد .و با رواج سیاه مشق ها دوران تازه ای فرا رسید که معنای متن و انتقال کتابت مفهوم و اهمیت اصلی خود را که همیشه مهم ترین وجه مقرر و اسباب اتصال خوشنویسی و مخاطب بود را از دست داد و خوانده شدن یا نشدن یک قطعه خوشنویسی سیاه مشق چندان اهمیت و اجباری نیافت .از همین جا بود که خوشنویس توانست در جستجوی خلاقیت و خلوص تجریدی خود براید .وزمینه برای تجربه های جدیدی چون نقاشیخط معاصر فراهم اید .ریشه های نقاشیخط را می توان در شیوه های تفننی خوشنویسی ایرانی مانند خط توامان ،خط متعاکس ،خط مسلسل،طغراو مانند ان مشاهده کرد . ونیز درشیوه خط گلزار و در اثار هنرمندان دوره قاجار مانند ملک محمد قزوینی و اسماعیل جلایر .
اما انچه امروز به عنوان نقاشیخط در ایران شاهد ان هستیم را می توان حاصل جنبشی دانست که از دهه چهل در ایران شکل گرفت که به نام جنبش سقاخانه نامیده شد .
